میوه بِه
میوه بِه
(این مقاله در صفحه 50 و 51 مجله هنر آشپزی شماره 145 چاپ شده است)
میوه «بِه» دارای گوشتی خشک و کرکی است که طعمی ترش و تقریباً گس دارد.
با این حال وقتی پخته میشود بو و طعمی بسیار خوش دارد. برای کمپوت مناسب است و به صورت مربا و مارمالاد نیز کاربردی عالی دارد.
میوه بِه در کشورهایی همچون آمریکا، فرانسه، یونان، آرژانتین، نیوزیلند و ایران پرورش مییابد.
این میوه گونههای زیادی دارد که فقط دو نوع از آنها قابل توجه است:
بِه معطر که شکلی بیضی با انتهای مخروطی دارد، پوست آن نرم، زرد و دارای گوشت سفید است.
بِه آناناسی که تا حدی شبیه گلابی برآمده است، پوست آن بعد از رسیدن زرد میشود و گوشت آن زرد رنگ و با طعم خفیفی از آناناس است.
میوه بِه سرشار از ویتامینهای آ و ب، و املاح آهکی و تانن است.
بِه دارای پروتید، گلوسید، لیپید و آب است و صد گرم آن تولید 112 کالری انرژی میکند.
این میوه مقوی معده و متوقفکننده اسهالهای ساده و خونی است.
در ورم حاد در رودهها، خونریزیهای قاعدگی و بواسیری، اثر بسیار موثری دارد.
به ضمن تقویت اعمال دستگاه گوارش، مخاط و سرفه کاملاً مؤثر است.
دمکرده برگهای آن برای تسکین سرفه شهرت فراوان دارد.
نحوه خريد و نگهداري بِه
به را فقط به رنگ زرد روشن تهيه كنيد، زيرا نوع سبز آن مانند بسياري ديگر از ميوهها نرسيده و خيلي سفت است. البته در صورتي كه در ميان بههاي خريداريشده، تعدادي سبزرنگ وجود دارد، آنها را چند روز در دماي اتاق قرار دهيد تا رسيده شوند.
پوست اين ميوه براق و معطر بوده و با لايهاي كرك مانند به رنگ قهوهاي پوشيده شده است كه آن را با ساييدن از بين ميبرند.
حال اگر میخواهید میوه به رسیده را چند روز نگه دارید، آن را در یخچال قرار دهید.
ولی کنار سیب یا گلابی نگذارید، زیرا ممکن است بوی خوش آن بر روی میوههای دیگر اثر بگذارد. اگر میخواهید این میوه را برای مدت طولانی نگه دارید بهتر است آنها را برش داده و منجمد کنید.
البته توجه داشته باشید بافت آن به گونهای میباشد که پس از یخزدایی بافت آن دچار تغییر شده وحالت اولیه خود را از دست میدهد.
بهتر است این میوه را به صورت تازه و در نهایت به صورت مربا یا کمپوت استفاده کنید.
عقاید مردم در مورد میوه به
در زمان قدیم، زنان دانه به را میکوبیدند و در مقداری آب خیس میکردند و از لعاب به دست آمده آن، برای لولهکردن مو و صاف نگه داشتن آن استفاده مینمودند.
در یونان، افراد به عنوان تشریفات ازدواج از میوه به استفاده میکردند. آنها میوه را به طرف ارابه عروس و داماد پرت میکردند و بر این عقیده بودند که این نشانهای از باروری است.
یک نظریه در مورد میوه به این بود که اگر زنان باردار آن را زیاد بخورند، بچه آنها نابغه خواهد شد.
اروپاییها بر این باورند که این میوه به هضم گوشت کمک میکند، به همین دلیل با گوشتهای چرب سرو میشود.
خواص غذايي به
به سرشار از ويتامينهاي A و B و C و همچنين قند و پپتين است. این میوه فاقد چربی است. به رسيده، داراي طبيعتي معتدل است، در حالي كه دانه آن يا همان بهدانه طبيعتي سرد و تر دارد. براي درمان بسياري از بيماريها از جمله عفونتهاي رودهاي و ورم حاد روده، اسهال بخصوص از نوع خوني، سوزش مجاري ادرار، تنگي نفس و سردردهاي مزمن و مختلف مفيد است. با خوردن به، عرق بدن خوشبو ميشود. خانمهاي باردار براي جلوگيري از سقط جنين آن را مصرف ميكنند. علاوه بر گوشت به، دانه آن نيز اثر شفابخشي براي التهابهاي دستگاه گوارش و مخاطها، سرفههاي خشك، سينه درد، تب و گرفتگي صدا دارد ولي مراقب باشيد از جويدن و بلعيدن بهدانه بپرهيزيد زيرا حاوي يك ماده سمي است كه براي بدن مضر است، بنابراين چند عدد بهدانه را مدتي در دهان نگه داشته و مرتب بمكيد تا لعاب آن خارج شود، سپس بيرون بريزيد يا اينكه چند عدد را در آب داغ بخيسانيد و از لعاب آن استفاده كنيد. برای به دست آوردن روغن به را کاملاً بپزید و آب آن را بگیرید و آن را با روغن زیتون بجوشانید، آن قدر که آب آن تبخیر شود و فقط روغن بماند. به این ترتیب روغن بِه بهدست میآید که خواص درمانی دارد. این روغن فقط مصرف پختوپز دارد و برای سرخکردن مناسب نمیباشد. استفاده از این روغن در ایران به صورت گستردهای رواج ندارد.
فواید خوردن میوه بِه
اثرات مثبت بر فکر و ذهن
احیای روحیه و خوشحال بودن
از بین برنده افسردگی ناشی از انواع سردردها
تقویتکننده قلب، کبد و معده
مفید برای زخم معده
تحریککننده اشتها
نرمکننده سینه
جلوگیری از التهاب پلک و استراحت چشمان خسته؛ به این طریق که چند قاچ به تازه را روی محل درد قرار دهید.
از بین برنده بوی بد دهان
مفید برای کاهش وزن، به دلیل دارا بودن مقدار زیادی فیبر. اگر شما قصد افزایش وزن دارید، میوه بِه را مصرف نکنید.
ضد سرطان به علت آنکه میوه بِه دارای آنتیاکسیدان میباشد.
کمک به پایینآوردن کلسترول خون
کمک به پایینآوردن فشار خون، به خاطر دارا بودن پتاسیم
کاهش خطرات بیماریهای قلبی، به خاطر دارا بودن ویتامین ث
تحقیقات نشان داده است که میوه بِه ممکن است خاصیت ضد ویروسی نیز داشته باشد.
خواص آب به
جلوی خونریزی را میگیرد.
جلوی تهوع و استفراغ غیرارادی را میگیرد.
سردرد را برطرف میکند.
از بین برنده تشنگی میباشد.
خواص به دانه
برای درمان ذاتالریه، گلودرد و صدای گرفته و خشن مفید است.
ضد تب
مفید برای اسهال
لعاب بهدانه برای ترمیم زخمها و سوختگی پوست در اثر آتش بسیار مفید است.
فواید شکوفه درخت به
چنانچه دمکرده ۳۰ گرم شکوفه به (تازه یا خشککرده آن) را در یک لیتر آب با عرق بهارنارنج مخلوط کنند و بنوشند، خوابی عمیق و راحت به دنبال خواهد داشت.
سردرد را برطرف میکند.
مقوی معده است.
سینه را صاف و تقویت میکند.
سرفه کودکان را برطرف میسازد.
دمنوش برگ به
برای سلامتی بسیار پرفایده است. دمنوش برگ به از برگ میوه آن و جوشاندن آن به مدت چند دقیقه بهدست میآید. سعی کنید هر روز حداقل یک لیوان از آن را بنوشید. این کار گرفتگی عروق کرونر را بعد از بیست روز بهبود میدهد و دیگر نیازی به بالن یا جراحی ندارید. طبیعت دمنوش برگ به گرم و معتدل است. از خواص دمنوش آن این است که قلب را تقویت میکند، مفرح و نشاطآور است و سینه را نرم میکند.
دمنوش برگ میوه بِه ورم چشم را مداوا میکند. همچنین زخمها را میشوید و ضدعفونی میکند. قابض است. جالب است بدانید ضماد برگ درخت به برای ورم چشم مفید است. دانههای بِه، به دلیل وجود لعاب، در رفع التهابات مخاطها، سرفه و گرفتگی صدا تأثیر فراوانی دارند.
طبق تحقیقات انجامشده عصاره برگ بِه بر نمایههای بیوشیمیایی مرتبط با بیماریهای کرونر قلبی تأثیر فراوانی میگذارد، همچنین میوه و دانه آن که سرشار از پکتین میباشند، برای سیستم قلبی عروقی کاربرد فراوانی دارد. برگ میوه بِه بر کاهش کلسترول خون و کاهش فشارخون تاثیر خواهد گذاشت، همچنین مانع ایجاد لختههای خونی میشود.
دانه میوه بِه را هرگز نجوید
توجه داشته باشید که دانه «به» را باید فقط به طریقی که گفته شد، مصرف کرد و هرگز نباید آن را به صورت لهشده یا خردشده، جوشاند و خورد، زیرا با این کار، موادی به نام آمیگدالین در «دانه به» تجزیه (هیدرولیز) میشوند و اسید سیانیوریک تولید میکنند که اسیدی خطرناک است. با مکیدن یا خوردن دانه به، لعاب از روی آن جدا و دانه بدون هیچ تغییری دفع میشود. در این صورت خطر تولید اسید سیانیوریک وجود ندارد، اسید سیانیوریک فقط با له یا خرد شدن دانه در محیط معده تولید میشود.
علت قرمز شدن مربای به
موقع پختن هرگونه مربا نباید درِ ظرف را بگذارید تا رنگ مربا تغییر نکند.
فقط در مورد مربای به باید درِ ظرف بسته باشد تا رنگ مربا قرمز خوشرنگ شود.
پخت مربای به در ظروف مسی با توجه به آزادشدن یون موجود در ظروف و ترکیب آن با مربا باعث خوشرنگ شدن و طعم بهتر آن میشود.
اگر مربا را در ظروفی مانند استیل درست کنید و در آن را ببندید مربا قرمز میشود ولی قرمزی آن خوشرنگ نمیباشد.
از لحاظ سلامتی پخت مربا در ظروف مسی برای مدت کوتاه اشکالی ندارد
ولی اگر به مدت طولانی استفاده شود به علت وارد شدن مس به کار رفته در ظرف به غذا در حرارت بالا برای سلامتی مضر میباشد.
موارد استفاده از میوه بِه
در گذشتههای نهچندان دور بسیاری از غذاهای ایرانی شیرین بودند و مزاج مردم هم به شیرینی در غذا نزدیک بود.
اندکاندک و به دلیل نهچندان معلوم ذائقه غذایی دچار تغییر شد.(هرچند هنوز هم تک و توک غذاهای شیرین وجود دارد.)
اما بسیاری از آنها به جبر زمانه از برنامه غذایی روزانه حذف شدهاند.
خورشـت به آلو طعم ملس پاییزی
این خورش خوشمزه و قدیمی به شیرین بودن متهم است.
برای همین امروزه کسی رغبت زیادی به تهیه آن نشان نمیدهد.
اما واقعیت این است که این غذا آنقدر که راجع به آن تبلیغ منفی شده است، شیرین نیست؛
طعمی ملس و ملایم که در کنار خواص غیرقابل چشمپوشی خوراکی لذیذ و دوستداشتنی را نوید میدهد. در ضمن اگر شکر را حذف کرده و چاشنی ترش را بیشتر کنید، طعم ترشتری خواهید داشت.
کوکوی به
به علت طعم بسیار شیرینش در گروه دسرها قرار میگیرد.
هرچند این کوکو همانند سایر کوکوها احتیاج به سرخکردن دارد ولی معمولاً با مارمالاد یا سس شکلات سرو میشود.
این کوکو را به صورت مافین هم میتوانید درست کنید و بدون استفاده از روغن در داخل کپسول ریخته و در فر قرار دهید.
سهیلی(کارشناس ارشد صنایع غذایی)
پست الکترونیکی: ShamimShl1370@gmail.com